Người đang hưởng án treo nhưng phạm tội mới trong thời gian thử thách thì thời hạn chấp hành án treo còn lại sẽ được tính như thế nào?

Khi một người đang trong thời gian thử thách của án treo mà lại phạm tội mới, pháp luật Việt Nam sẽ áp dụng các quy định nghiêm khắc để xử lý, nhằm đảm bảo tính răn đe và trật tự xã hội.

I. Người đang hưởng án treo mà phạm tội mới

Theo Khoản 5 Điều 65 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) và Nghị quyết 02/2018/NQ-HĐTP (đã được sửa đổi bởi Nghị quyết 01/2022/NQ-HĐTP) của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao, nếu người được hưởng án treo phạm tội mới trong thời gian thử thách:

• Họ không được tiếp tục hưởng án treo.
• Tòa án sẽ buộc người đó phải chấp hành hình phạt tù của bản án đã cho hưởng án treo.
• Đồng thời, Tòa án sẽ tổng hợp hình phạt của bản án được hưởng án treo với hình phạt của tội mới.

Ví dụ: Tòa án tuyên phạt bạn 2 năm tù nhưng cho hưởng án treo với thời gian thử thách 4 năm. Trong thời gian 4 năm thử thách này, bạn lại phạm một tội mới và bị Tòa án tuyên phạt 1 năm tù. Khi đó, bạn sẽ phải chấp hành hình phạt tù 2 năm của bản án án treo (bản án cũ) và 1 năm tù của tội mới (bản án mới). Tổng cộng bạn sẽ phải chấp hành 3 năm tù giam.

Lưu ý: Việc tổng hợp hình phạt sẽ theo nguyên tắc tổng hợp hình phạt của nhiều bản án theo Điều 56 Bộ luật Hình sự. Hình phạt tù của bản án án treo sẽ được chấp hành trước, sau đó là hình phạt của bản án mới.

II. Thời gian thử thách của án treo

1. Khái niệm và mục đích:

Thời gian thử thách là khoảng thời gian Tòa án ấn định để người được hưởng án treo tự chứng minh khả năng cải tạo của mình dưới sự giám sát, giáo dục của cơ quan, tổ chức nơi làm việc hoặc chính quyền địa phương nơi cư trú. Đây là một chế định mang tính giáo dục và nhân đạo, giúp người phạm tội có cơ hội sửa chữa lỗi lầm mà không bị cách ly khỏi cộng đồng.

2. Cách ấn định thời gian thử thách:

Khi cho người phạm tội hưởng án treo, Tòa án phải ấn định thời gian thử thách theo nguyên tắc:

• Bằng hai lần mức hình phạt tù mà Tòa án đã tuyên.
• Nhưng không được dưới 01 năm và không được quá 05 năm.

Ví dụ:

• Nếu bị phạt 1 năm tù nhưng hưởng án treo, thời gian thử thách là 2 năm.
• Nếu bị phạt 2 năm tù nhưng hưởng án treo, thời gian thử thách là 4 năm.
• Nếu bị phạt 2 năm 6 tháng tù (2.5 năm) nhưng hưởng án treo, thời gian thử thách sẽ là 5 năm (vì 2.5 năm x 2 = 5 năm).
• Nếu bị phạt 3 năm tù nhưng hưởng án treo, thời gian thử thách sẽ là 5 năm (mặc dù 3 năm x 2 = 6 năm, nhưng không được quá 5 năm).

3. Thời điểm bắt đầu tính thời gian thử thách:

Thời điểm bắt đầu tính thời gian thử thách được xác định cụ thể trong Nghị quyết 02/2018/NQ-HĐTP:

• Trường hợp phổ biến nhất: Nếu Tòa án cấp sơ thẩm cho hưởng án treo và bản án không bị kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm, thì thời điểm bắt đầu tính thời gian thử thách là ngày tuyên án sơ thẩm.
• Các trường hợp khác sẽ có quy định riêng (ví dụ: nếu cấp phúc thẩm cho hưởng án treo khi cấp sơ thẩm không cho, thì tính từ ngày tuyên án phúc thẩm; nếu có giám đốc thẩm sửa án thì tính từ ngày quyết định giám đốc thẩm có hiệu lực…).

4. Rút ngắn thời gian thử thách:

Người được hưởng án treo có thể được Tòa án xem xét rút ngắn thời gian thử thách nếu:

• Đã chấp hành được một phần hai (1/2) thời gian thử thách.
• Có nhiều tiến bộ: chấp hành nghiêm chỉnh nghĩa vụ, tích cực học tập, lao động, sửa chữa lỗi lầm hoặc lập thành tích.

III. Thời hạn chấp hành án treo

Thực tế, không có khái niệm “thời hạn chấp hành án treo” theo nghĩa là một khoảng thời gian phải chịu sự quản lý như thi hành án tù giam. “Án treo” là miễn chấp hành hình phạt tù có điều kiện.

Do đó, người được hưởng án treo chỉ có thời gian thử thách. Khi hết thời gian thử thách và người đó đã thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ, không phạm tội mới, thì Tòa án sẽ cấp giấy chứng nhận đã chấp hành xong thời gian thử thách.

Tóm lại:

• Nếu đang hưởng án treo mà phạm tội mới: Bạn sẽ bị buộc chấp hành hình phạt tù của bản án án treo (bản án cũ) và bị tổng hợp hình phạt với hình phạt của tội mới.
• Thời gian thử thách: Được Tòa án ấn định bằng hai lần mức hình phạt tù đã tuyên, nhưng không dưới 01 năm và không quá 05 năm. Đây là khoảng thời gian bạn phải chịu sự giám sát, giáo dục tại cộng đồng.
• Không có “thời hạn chấp hành án treo” riêng, mà chỉ có “thời gian thử thách” của án treo.

Bạn có muốn tìm hiểu thêm về việc tổng hợp hình phạt cụ thể cho trường hợp phạm tội mới không?