Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế

Cách mạng tháng Tám thành công đã mở ra một kỷ nguyên mới đối với nước ta- kỷ nguyên độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Cách mạng tháng Tám thành công đã xóa bỏ chính quyền thực dân phong kiến, lập ra Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, là Nhà nước của dân, do dân và vì dân.
Những ngày đầu thành lập nước, Đảng và nhân dân ta đứng trước bao khó khăn chồng chất, phải chiến thắng giặc đói, giặc dốt và nhất là giặc ngoại xâm. Để xây dựng và củng cố bộ máy Nhà nước, bảo vệ thành quả cách mạng, ngày 13/9/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký và ban hành sắc lệnh số 33c/SL thiết lập các Tòa án quân sự trên toàn lãnh thổ Việt Nam với nhiệm vụ “xét xử tất cả những người nào phạm vào một việc gì đó có phương hại đến nền độc lập của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa”. Đó là mốc son đánh dấu sự ra đời của ngành Tòa án Việt Nam.
Hệ thống Tòa án Việt Nam ra đời ngay sau khi Nhà nước ta ra đời và từng bước hoàn thiện trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước và trong thời kỳ đổi mới hiện nay. Lịch sử hình thành và phát triển của hệ thống Tòa án Việt Nam gắn liền với lịch sử xây dựng, củng cố và hoàn thiện bộ máy Nhà nước ta nói chung, các cơ quan tư pháp nói riêng. Cho đến nay, ngành Tòa án Việt Nam bao gồm hệ thống Tòa án nhân dân được tổ chức từ Trung ương đến cấp huyện và hệ thống Tòa án quân sự từ Tòa án quân sự Trung ương đến các Tòa án quân sự khu vực.
Cùng với sự trưởng thành và phát triển của hệ thống Tòa án nhân dân cả nước, Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế ra đời sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh ban hành Sắc lệnh số 13/SL ngày 21/4/1946 với tên gọi là Tòa án quân sự Thuận Hóa (Tòa án đệ nhị cấp Thừa Thiên). Dưới Tòa án đệ nhị cấp Thừa Thiên có 7 Tòa án sơ cấp của các huyện Hương Trà, Phong Điền, Quảng Điền, Hương Thủy, Phú Vang, Phú Lộc và thành phố Huế. Hoạt động được một thời gian ngắn thì cuộc kháng chiến chống Pháp bùng nổ vào cuối tháng 12/1946, Toà án đệ nhị cấp Thừa Thiên phải dời lên chiến khu. Hoạt động ở vùng tạm chiếm rất khó khăn, gian khổ, để tránh bị địch phát hiện, các Tòa án phải di động và đổi nơi làm việc. Mặc dù phải đi ban đêm, luồn lách qua hệ thống đồn bốt dày đặc của địch, nhưng các cán bộ Toà án vẫn dũng cảm vượt qua để mở những phiên toà điển hình ngay trong vùng căn cứ du kích, nhằm trấn áp bọn gián điệp, bọn phản động, bọn địa chủ, phú nông chống chính sách thuế nông nghiệp, những phần tử xấu phá rối trật tự, trị an. Ông Hồ Văn Nhơn, vị Chánh án Toà án đệ nhị cấp đầu tiên của tỉnh Thừa Thiên, điển hình cho tinh thần vượt gian khổ, cố gắng công tác và lăn lộn với kháng chiến, được Bác Hồ gửi tặng áo lụa.
Với đại thắng mùa xuân lịch sử năm 1975, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước thắng lợi, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, Tòa án nhân dân cách mạng tỉnh Thừa Thiên Huế được thành lập, trấn áp kịp thời những hành vi phá hoại an ninh và trật tự an toàn vùng mới giải phóng, trừng trị nghiêm khắc đối với các tội phạm xâm phạm tài sản xã hội chủ nghĩa, tài sản của nhân dân, xâm phạm trật tự an toàn xã hội. Ngày 01/6/1976, thực hiện chủ trương hợp tỉnh, các Tòa án của ba tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế và khu vực Vĩnh Linh được hợp thành TAND tỉnh Bình Trị Thiên.
Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế sau ngày tái lập (01/7/1989) đến nay đã có những bước phát triển vững chắc. Hệ thống Tòa án nhân dân được thành lập đồng bộ từ cấp tỉnh đến cấp huyện. Gồm Tòa án nhân dân tỉnh và 9 Tòa án nhân dân huyện, thị xã và thành phố Huế với 145 biên chế. Trong đó có 55 thẩm phán, 57 thư ký, 33 chuyên viên, thẩm tra viên và cán bộ khác. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý và Thẩm phán cơ bản đủ. Hầu hết cán bộ, công chức đều đã được chuẩn hóa về trình độ chuyên môn nghiệp vụ, lý luận chính trị, tin học và ngoại ngữ theo quy định của ngành. Trong những năm gần đây, được sự quan tâm của Tòa án nhân dân tối cao, trụ sở Tòa án nhân dân tỉnh và các Tòa án nhân dân cấp huyện được nâng cấp, sửa chữa hoặc xây dựng mới khang trang. Cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc được tăng cường, đảm bảo phục vụ cho công tác xét xử đạt hiệu quả cao.
Thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế đã có nhiều chuyển biến tích cực, đặc biệt từ tháng 3 năm 2010 Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế là một trong 3 đơn vị được chọn làm Tòa án thí điểm về cải cách hành chính tư pháp. Kết quả bước đầu thực hiện thí điểm cải cách hành chính tư pháp tại Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế đã làm thay đổi về nhận thức của cán bộ, công chức ngành Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế; Việc tiếp cận Tòa án được thuận tiện; Các quy trình thủ tục đã được rút ngắn; Cơ sở vật chất, trang thiết bị được đầu tư nâng cấp, tiếp nhận các công nghệ hiện đại như hệ thống mạng nội bộ, hệ thống ghi âm phiên tòa; Tinh thần trách nhiệm, ý thức phục vụ nhân dân, chất lượng xét xử ngày càng nâng cao rõ rệt.
Với những thành tích đạt được, ngành Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế đã vinh dự được Đảng, Nhà nước và Bác Hồ tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý. Ông Hồ Văn Nhơn, Chánh án Tòa án đệ nhị cấp Thừa Thiên được Bác Hồ tặng áo lụa. Tòa án nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên được Chủ tịch Nước tặng Huân chương Lao động hạng nhì; Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế được Chủ tịch Nước tặng Huân chương Lao động Hạng hai, Hạng ba, Thủ tướng Chính phủ tặng Cờ thi đua của Chính phủ và Bằng khen, Tòa án nhân dân tối cao tặng Cờ thi đua của ngành Tòa án nhân dân, Tỉnh ủy và Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế tặng Bằng khen…, Tòa án nhân dân huyện Phong Điền, Tòa Hình sự và phòng Giám đốc kiểm tra thuộc Tòa án nhân dân tỉnh được Chủ tịch Nước tặng Huân chương Lao động Hạng ba; Tòa án nhân dân huyện Phong Điền, Hương Thủy được Thủ tướng Chính phủ tặng Bằng khen; Tòa án nhân dân thành phố Huế, huyện Phong Điền, Hương Thủy, Phú Vang được Tòa án nhân dân tối cao tặng Cờ thi đua của ngành Tòa án nhân dân,… nhiều cá nhân được tặng danh hiệu Chiến sỹ thi đua toàn quốc, Chiến sỹ thi đua ngành, Huân chương lao động hạng ba, Bằng khen của Thủ tướng Chính Phủ, Bằng khen của Toà án nhân dân tối cao và Ủy ban nhân dân tỉnh. Đặc biệt, vào dịp đại hội thi đua ngành Tòa án nhân dân lần thứ hai, Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế và Tòa án nhân dân huyện Phong Điền vinh dự được Tòa án nhân dân tối cao tặng thưởng Cờ thi đua xuất sắc giai đoạn 2005 đến 2010.