Những trường hợp nào không được đề nghị đặc xá?

Theo Luật Đặc xá 2018 (có hiệu lực từ 01/7/2019) và các Quyết định về đặc xá của Chủ tịch nước ban hành định kỳ (ví dụ: Quyết định 266/2025/QĐ-CTN về đặc xá năm 2025), một người dù có đáp ứng các điều kiện chung để được đề nghị đặc xá, nhưng nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây thì sẽ không được đề nghị đặc xá:

I. Không được đề nghị đặc xá theo nhóm tội danh

Đây là nhóm các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, xâm phạm an ninh quốc gia hoặc có tính chất nguy hiểm cao đối với xã hội. Người bị kết án phạt tù về một trong các tội sau đây không được đề nghị đặc xá, dù có đáp ứng đủ các điều kiện khác:

1. Các tội xâm phạm an ninh quốc gia (Chương XIII Bộ luật Hình sự):

   • Tội phản bội Tổ quốc.
   • Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân.
   • Tội gián điệp.
   • Tội xâm phạm an ninh lãnh thổ.
   • Tội bạo loạn.
   • Tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân.
   • Tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
   • Tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
   • Tội phá rối an ninh.
   • Tội chống phá cơ sở giam giữ.
   • Tội khủng bố.

2. Một số tội khác có tính chất đặc biệt nghiêm trọng hoặc gây bức xúc dư luận:

   • Tội giết người (theo quy định tại Điều 123 Bộ luật Hình sự).
   • Tội cướp tài sản (theo quy định tại Điều 168 Bộ luật Hình sự).
   • Tội mua bán trái phép chất ma túy (theo quy định tại Điều 251 Bộ luật Hình sự) có mức hình phạt tù từ 20 năm, tù chung thân, tử hình.
   • Tội chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có (theo quy định tại Điều 323 Bộ luật Hình sự) gây thiệt hại lớn.
   • Tội chống người thi hành công vụ (theo quy định tại Điều 330 Bộ luật Hình sự).

Lưu ý: Danh sách cụ thể các tội danh không được đặc xá thường được quy định rõ trong Quyết định về đặc xá của Chủ tịch nước ban hành cho từng đợt. Ví dụ, Quyết định 266/2025/QĐ-CTN năm 2025 liệt kê 16 tội danh không được đề nghị đặc xá.

II. Các trường hợp không được đề nghị đặc xá khác

Ngoài nhóm tội danh nêu trên, người bị kết án còn không được đề nghị đặc xá nếu thuộc một trong các trường hợp sau:

1. Bản án, phần bản án hoặc quyết định của Tòa án đang bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm theo hướng tăng nặng trách nhiệm hình sự.
2. Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội khác (có vụ án khác đang được điều tra, truy tố, xét xử).
3. Trước đó đã được đặc xá. (Tức là chỉ được đặc xá một lần duy nhất).
4. Có từ 02 tiền án trở lên.
5. Thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại quá dài theo quy định của Quyết định về đặc xá cho từng đợt (ví dụ: thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại trên 8 năm đối với một số loại đối tượng, hoặc trên 10 năm đối với một số đối tượng khác theo Quyết định 266/2025/QĐ-CTN).
6. Đã từng bị kết án phạt tù (kể cả trường hợp đã được xóa án tích) hoặc đã từng bị đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng mà lại bị kết án phạt tù về một trong các tội phạm liên quan đến ma túy, giết người, cố ý gây thương tích, cướp tài sản, lừa đảo, chống người thi hành công vụ, gây rối trật tự công cộng, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có (đây là quy định nhằm loại trừ những người tái phạm hoặc có tiền án nghiêm trọng dù đã được xóa án tích nhưng vẫn tái phạm vào các tội nguy hiểm).
7. Trường hợp khác do Chủ tịch nước quyết định trong từng đợt đặc xá.

Tóm lại: Việc đặc xá là chính sách đặc biệt của Nhà nước, do đó có các quy định rất chặt chẽ về đối tượng được và không được đề nghị. Các trường hợp không được đề nghị đặc xá thường rơi vào nhóm tội phạm đặc biệt nguy hiểm hoặc những người tái phạm, không có ý thức cải tạo tốt.