Trường hợp muốn xóa án tích thì mất bao lâu, cần có thủ tục giấy tờ gì?

Việc xóa án tích tại Việt Nam được quy định tại Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) và có ba hình thức chính, mỗi hình thức có thời gian và thủ tục khác nhau:

I. Thời gian để được xóa án tích

Thời gian để được xóa án tích phụ thuộc vào loại hình xóa án tích và mức độ nghiêm trọng của tội phạm:

1. Đương nhiên được xóa án tích (Điều 70 BLHS):

Đây là trường hợp phổ biến nhất, áp dụng cho người phạm tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng và một số tội rất nghiêm trọng nhất định. Thời hạn này được tính từ ngày người bị kết án chấp hành xong hình phạt chính (tù giam, cải tạo không giam giữ, phạt tiền, cảnh cáo) hoặc hết thời gian thử thách án treo, và đã chấp hành xong các hình phạt bổ sung, các quyết định khác của bản án (án phí, bồi thường thiệt hại…) cho đến khi không phạm tội mới trong thời hạn sau:

• 01 năm: Đối với người bị phạt cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ, hoặc phạt tù nhưng được hưởng án treo.
• 02 năm: Đối với người bị phạt tù đến 05 năm.
• 03 năm: Đối với người bị phạt tù từ trên 05 năm đến 15 năm.
• 05 năm: Đối với người bị phạt tù từ trên 15 năm, tù chung thân hoặc tử hình nhưng đã được ân giảm.

Lưu ý: Nếu trong thời gian này, người đó phạm tội mới, thì thời hạn đương nhiên xóa án tích sẽ bị hủy bỏ và bắt đầu tính lại theo bản án mới (nếu được xóa án tích).

2. Xóa án tích theo quyết định của Tòa án (Điều 71 BLHS):

Áp dụng cho người bị kết án về:

• Các tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng.
• Các tội quy định tại Chương XIII (Tội xâm phạm an ninh quốc gia).
• Các tội quy định tại Chương XXVI (Tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh) của Bộ luật Hình sự.

Để được xóa án tích, người này phải có đơn yêu cầu và Tòa án sẽ xem xét quyết định. Thời hạn này được tính từ ngày chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách án treo, và đã chấp hành xong các quyết định khác của bản án:

• 01 năm: Đối với người bị phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ, phạt tiền hoặc phạt tù nhưng được hưởng án treo.
• 03 năm: Đối với người bị phạt tù đến 05 năm.
• 05 năm: Đối với người bị phạt tù từ trên 05 năm đến 15 năm.
• 07 năm: Đối với người bị phạt tù trên 15 năm, tù chung thân hoặc tử hình nhưng đã được giảm án.

3. Xóa án tích trong trường hợp đặc biệt (Điều 72 BLHS):

Áp dụng khi người bị kết án có những cống hiến đặc biệt cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hoặc đã lập công lớn, được các cơ quan, tổ chức nơi người đó công tác hoặc chính quyền địa phương nơi người đó cư trú đề nghị.

• Trong trường hợp này, thời gian chờ để được xóa án tích có thể được rút ngắn so với các quy định trên (nhưng phải đảm bảo ít nhất 1/3 thời hạn theo quy định tại Điều 71 BLHS). Tòa án sẽ căn cứ vào đề nghị và xem xét mức độ cống hiến để quyết định.

II. Thủ tục và giấy tờ cần thiết để xóa án tích

Các giấy tờ và thủ tục sẽ khác nhau tùy thuộc vào hình thức xóa án tích.

1. Đối với trường hợp Đương nhiên được xóa án tích:

• Không cần nộp đơn xin xóa án tích tại Tòa án hay cơ quan công an. Việc xóa án tích được thực hiện tự động trên hệ thống dữ liệu lý lịch tư pháp.
• Khi bạn có nhu cầu chứng minh mình không có án tích (ví dụ để đi làm, đi du học, xuất cảnh…), bạn sẽ làm thủ tục xin cấp Phiếu lý lịch tư pháp tại Sở Tư pháp nơi thường trú (hoặc Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia).
• Hồ sơ cấp Phiếu lý lịch tư pháp để xác nhận không có án tích (khi đã đủ điều kiện đương nhiên xóa án tích) thường bao gồm:
  • Tờ khai yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp theo mẫu quy định.
  • Bản sao Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân hoặc Hộ chiếu của người được cấp Phiếu lý lịch tư pháp.
  • Giấy tờ chứng minh đã chấp hành xong hình phạt chính:
    • Giấy chứng nhận chấp hành xong hình phạt tù của trại giam (đối với người bị phạt tù giam).
    • Quyết định của Tòa án về việc chấp hành xong hình phạt cải tạo không giam giữ/thời gian thử thách án treo (đối với các hình phạt đó).
  • Giấy xác nhận của cơ quan thi hành án dân sự về việc đã thi hành xong các khoản bồi thường, án phí, tiền phạt và các nghĩa vụ dân sự khác (nếu có trong bản án).
  • Giấy chứng nhận không phạm tội mới (nếu cơ quan có thẩm quyền yêu cầu xác minh thêm) do Công an cấp xã/phường/thị trấn nơi bạn thường trú cấp.
  • Sổ hộ khẩu (bản sao hoặc bản chính để đối chiếu).
• Thời gian cấp Phiếu lý lịch tư pháp: Thông thường không quá 10 ngày làm việc. Tuy nhiên, nếu cần xác minh về điều kiện đương nhiên được xóa án tích hoặc bạn là công dân Việt Nam đã cư trú ở nhiều nơi/có thời gian cư trú ở nước ngoài, người nước ngoài thì thời hạn có thể không quá 15 ngày.

2. Đối với trường hợp Xóa án tích theo quyết định của Tòa án:

• Bạn (hoặc người đại diện hợp pháp) phải làm Đơn xin xóa án tích (theo mẫu quy định của Tòa án).
• Hồ sơ cần nộp tại Tòa án đã xét xử sơ thẩm vụ án, bao gồm:
  • Đơn xin xóa án tích.
  • Bản sao Chứng minh nhân dân/Căn cước công dân/Hộ chiếu.
  • Bản sao trích lục/Bản sao Bản án hình sự sơ thẩm đã có hiệu lực pháp luật (nếu đã xét xử phúc thẩm thì cung cấp cả bản sơ thẩm và phúc thẩm).
  • Giấy chứng nhận chấp hành xong hình phạt tù của trại giam nơi thi hành án cấp (nếu có).
  • Giấy xác nhận của cơ quan thi hành án dân sự về việc thi hành xong các khoản bồi thường, án phí, tiền phạt và các nghĩa vụ dân sự khác (nếu có).
  • Giấy chứng nhận không phạm tội mới do Công an cấp xã/phường/thị trấn nơi bạn thường trú cấp.
  • Bản sao sổ hộ khẩu.
• Thẩm quyền giải quyết: Tòa án đã xét xử sơ thẩm vụ án.
• Thời gian giải quyết: Tòa án sẽ xem xét và ra quyết định trong thời hạn luật định (thường là khoảng 5-10 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ, nhưng quá trình xác minh có thể kéo dài).
• Lệ phí: Người xin xóa án tích không phải nộp lệ phí Tòa án (trừ phí sao quyết định nếu cần).

3. Đối với trường hợp Xóa án tích trong trường hợp đặc biệt:

• Phải có văn bản đề nghị của cơ quan, tổ chức nơi người đó công tác hoặc chính quyền địa phương nơi người đó cư trú.
• Hồ sơ và thủ tục tương tự như xóa án tích theo quyết định của Tòa án, nhưng cần bổ sung các tài liệu chứng minh về cống hiến đặc biệt hoặc công lớn.

Lưu ý chung:

• Điều kiện quan trọng nhất để được xóa án tích là đã chấp hành xong tất cả các nghĩa vụ phát sinh từ bản án hình sự, bao gồm cả trách nhiệm dân sự (bồi thường tiền) và không phạm tội mới trong thời gian quy định.
• Trước khi nộp hồ sơ, bạn nên liên hệ với cơ quan thi hành án dân sự (nếu có nghĩa vụ bồi thường) và Công an cấp xã/phường/thị trấn nơi cư trú để hỏi về các giấy tờ xác nhận cần thiết.
• Nếu không rõ về quy trình, bạn nên tìm hiểu thêm từ Sở Tư pháp địa phương hoặc liên hệ với luật sư để được tư vấn cụ thể.