Luật Tố tụng hành chính có hiệu lực, Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao đã ban hành nghị quyết hướng dẫn nhưng thực tiễn vẫn có những tình huống làm các tòa lúng túng, thậm chí thụ lý sai…
Ngày 29/7/2011, Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao ban hành Nghị quyết 02 hướng dẫn thi hành một số quy định của Luật Tố tụng hành chính. Theo đánh giá của VKSND Tối cao, Nghị quyết 02 đã hướng dẫn kịp thời, đáp ứng thiết thực khi vận dụng các quy định của Luật Tố tụng hành chính trong thực tiễn xét xử. Tuy nhiên, thực tế vẫn có những trường hợp hiểu khác nhau về hướng dẫn của nghị quyết này.
Ông Nguyễn Hữu Biển có thửa đất thổ cư ven tỉnh lộ 282 (xã Gia Đông, Thuận Thành, Bắc Ninh). Năm 1990, ông chuyển nhượng thửa đất cho người khác (có xác nhận của UBND xã). Người mua đem bán lại cho ông Nguyễn Xuân Thịnh (có xác nhận của UBND xã). Sau đó, ông Thịnh đã được cấp giấy đỏ.
Năm 2007, chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh ra quyết định thu hồi hơn 4.000 m2 đất ở xã Gia Đông để phục vụ dự án nâng cấp tỉnh lộ 282. Năm 2008, chủ tịch UBND tỉnh ra quyết định phê duyệt phương án bồi thường, thu hồi đất (gia đình ông Thịnh được bồi thường hơn 120 triệu đồng).
Lúc này, ông Biển đề nghị cơ quan chức năng bồi thường số tiền trên cho gia đình ông. Bị từ chối, ông Biển khiếu nại nhưng lần lượt bị huyện và tỉnh bác đơn. Tháng 7/2011, ông Biển khởi kiện yêu cầu hủy bỏ quyết định giải quyết khiếu nại của chủ tịch UBND huyện Thuận Thành. Tháng 4, TAND huyện đã bác yêu cầu của ông Biển.
Bản án này đã bị VKS huyện kháng nghị yêu cầu tòa phúc thẩm hủy. Theo VKS, quyết định giải quyết khiếu nại của chủ tịch huyện không thuộc đối tượng khởi kiện vụ án hành chính theo Điều 28 Luật Tố tụng hành chính và khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 02 ngày 29/7/2011 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao (hướng dẫn một số quy định của Luật Tố tụng hành chính). Lẽ ra khi nhận đơn, tòa sơ thẩm phải yêu cầu ông Biển sửa đổi, bổ sung cho đúng đối tượng khởi kiện nhưng do nhận thức chưa đúng nên vẫn thụ lý, giải quyết. Mới đây, TAND tỉnh Bắc Ninh đã chấp nhận kháng nghị, tuyên hủy án sơ thẩm và đình chỉ giải quyết vụ án.
Theo VKSND Tối cao, nhiều tòa địa phương chưa có nhận thức đúng đắn về tình huống khởi kiện quyết định giải quyết khiếu nại như trên. Theo khoản 1 Điều 3 Luật Tố tụng hành chính và điểm b khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 02 thì việc tòa không thụ lý, giải quyết là đúng luật. Bởi lẽ quyết định giải quyết khiếu nại của chủ tịch UBND huyện không có nội dung thay đổi gì mới so với quyết định thu hồi đất của chủ tịch UBND tỉnh nên không thuộc đối tượng khởi kiện vụ án hành chính.
Tuy nhiên, một số thẩm phán lại có quan điểm khác là tòa vẫn có thể thụ lý, giải quyết nếu ông Biển khởi kiện quyết định giải quyết khiếu nại của chủ tịch UBND tỉnh (dù không có nội dung khác so với quyết định thu hồi đất). Quan điểm này cho rằng hướng dẫn tại điểm b khoản 1 Điều 1 Nghị quyết 02 chưa bao hàm hết khái niệm “quyết định hành chính” trong khoản 1 Điều 3 Luật Tố tụng hành chính và thẩm quyền của tòa tại Điều 28 Luật Tố tụng hành chính.
Thu hồi đất “chung chung”, kiện được không?
Một tình huống vướng mắc khác: Chủ tịch UBND tỉnh ban hành quyết định thu hồi đất nhưng không đính kèm danh sách cụ thể diện tích thu hồi, chi tiết bồi thường… đối với hộ dân nào. Sau đó, một số hộ dân khởi kiện yêu cầu tòa hủy quyết định thu hồi đất nói trên của chủ tịch UBND tỉnh. Vậy tòa có thụ lý, giải quyết hay không?
Trên thực tế, tình huống này đã làm phát sinh hai quan điểm trái ngược: Thứ nhất, quyết định thu hồi đất của chủ tịch UBND tỉnh là đối tượng khởi kiện hành chính, thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa. Thứ hai, quyết định này không phải là đối tượng khởi kiện hành chính, không thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa vì không trực tiếp xâm hại đến một cá nhân, tổ chức cụ thể nào.
Theo VKSND Tối cao, khi áp dụng Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính (cũ) cũng từng có tranh cãi về vấn đề này. Nay dù đã có Luật Tố tụng hành chính nhưng nhận thức vẫn chưa thống nhất. Tuy nhiên, phần lớn các ý kiến vẫn nghiêng về phía tòa không thụ lý, giải quyết.
Chưa rõ hành vi hành chính của pháp nhân
Hành vi hành chính là đối tượng khởi kiện án hành chính được hướng dẫn tại khoản 2 Điều 1 Nghị quyết 02. Thực tế cho thấy hướng dẫn về hành vi hành chính của người có thẩm quyền (cá nhân) đã khá rõ, còn hướng dẫn về hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, các cơ quan, tổ chức khác (pháp nhân) thì lại chưa rõ. Người dân không phân biệt được nên ít khởi kiện, các tòa và VKS cũng khó xác định để hướng dẫn người dân khởi kiện cho đúng đối tượng.
Bên cạnh đó, nhiều vụ, cả tòa lẫn VKS đều lúng túng, không xác định được đối tượng khởi kiện là hành vi hành chính hay quyết định hành chính (thường rơi vào các trường hợp cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận đầu tư…). Theo VKSND Tối cao, cần phải xem xét nội dung khởi kiện cụ thể để phân biệt, xác định cho đúng đối tượng khởi kiện là quyết định hành chính (giấy chứng nhận) hay hành vi hành chính trong quá trình ban hành hoặc không ban hành giấy chứng nhận.
Xác định người bị kiện: Còn lúng túng
Theo VKSND Tối cao, về vấn đề xác định người bị kiện, trong thực tiễn còn phát sinh tình huống chưa có hướng dẫn xử lý. Chẳng hạn, chi cục trưởng Chi cục Hải quan ra quyết định xử phạt hành chính đối với anh A. Anh A khiếu nại, bị chi cục trưởng Chi cục Hải quan bác đơn. Anh A tiếp tục khiếu nại lên cục trưởng Cục Hải quan. Sau đó, cục trưởng Cục Hải quan ra quyết định hủy một phần quyết định xử phạt của chi cục trưởng Chi cục Hải quan.
Như vậy, có hai cơ quan ban hành quyết định hành chính. Nếu anh A khởi kiện thì sẽ kiện quyết định của chi cục trưởng Chi cục Hải quan hay kiện quyết định của cục trưởng Cục Hải quan? Hay là anh sẽ phải kiện cả hai?
Theo Pháp luật TP HCM
ĐOÀN LUẬT SƯ HÀ NỘI
CÔNG TY LUẬT DRAGON
Giám đốc - Thạc sĩ Luật sư: Nguyễn Minh Long Công ty luật chuyên:Hình sự - Thu hồi nợ - Doanh nghiệp – Đất Đai – Trọng tài thương mại – Hôn nhân và Gia đình.
Văn phòng luật sư quận Cầu Giấy: Phòng 6 tầng 14 tòa nhà VIMECO đường Phạm Hùng, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội.
Văn phòng luật sư quận Long Biên: Số 24 ngõ 29 Phố Trạm, Phường Long Biên, Quận Long Biên, Hà Nội
Điện thoại: 1900 599 979 / 098.301.9109
Email: dragonlawfirm@gmail.com
Hệ thống Website:
www.vanphongluatsu.com.vn
www.congtyluatdragon.com
www.luatsubaochua.vn
www.dragonlaw.vn
#luatsubaochua #luatsutranhtung #luatsuhinhsu #luatsudatdai
